Kh�m lớn S�i G�n: quyển s�ch cuối c�ng của Vương Hồng Sển
 

T�c phẩm cuối đời của nh� nghi�n cứu, sưu tầm cổ vật nổi tiếng Vương Hồng Sển l� một tập ghi ch�p những g� mắt thấy tai nghe tại Kh�m lớn S�i G�n trong những giờ ph�t cuối c�ng của khu nh� giam n�y trước khi bị đập ph� bỏ hẳn v�o năm 1953.

S�ch d�y 109 trang, vừa ra mắt bạn đọc th�ng 12-2011- Ảnh: L.Điền


Tự nhận m�nh l� người c� �ba mối duy�n nợ� với Kh�m lớn S�i G�n, trong đ� mối duy�n quan trọng nhất l� ngay khi kh�m lớn chuẩn bị đập bỏ, �ng Vương Hồng Sển xin được ph�p v� b�n trong chụp h�nh để l�m tư liệu nghi�n cứu ri�ng.

Một người lu�n để � đến vấn đề tồn cổ, Vương Hồng Sển từng �tiếc đứt ruột� khi thấy kh�m lớn bị đập bỏ hẳn theo lệnh của thủ hiến Nam kỳ Nguyễn Văn T�m. Vương Hồng Sển từng g� cửa một số cơ quan để can ngăn h�nh động đập bỏ một nơi m� cả �ng lẫn người d�n ai cũng thấy biết l� di t�ch quan trọng nhưng chẳng ai nghe.

V� việc được ph�p v�o b�n trong chụp h�nh để giữ l�m tư liệu trước giờ kh�m lớn bị x�a sổ l� ch�t thu hoạch cuối c�ng của Vương Hồng Sển đối với khu di t�ch quan trọng n�y. Với những hồi ức thuộc l�ng cộng với hơn 40 tấm ảnh chụp từ năm 1953, giữ g�n qua bao biến động của thời cuộc, đến năm 1996, bắt đầu từ ng�y 26-5 đến ng�y 10-6, cụ Vương lần giở lại bộ ảnh n�y v� �viết được hơn 80 trang�.

Nay, tất cả h�nh ảnh v� những g� cụ viết v�o l�c trước ng�y mất nửa năm ấy được C�ng ty Nh� Nam thỏa thuận t�c quyền v� li�n kết xuất bản với NXB Văn H�a Văn Nghệ nh�n dịp 15 năm ng�y mất của cụ (Vương Hồng Sển mất ng�y 9-12-1996).

Vẫn theo lối văn chất ph�c, d�ng d�i của một �ng gi� ngồi thuật chuyện xưa, t�c giả Vương Hồng Sển nhẩn nha dẫn người đọc đến với nhiều c�u chuyện, nhiều h�nh ảnh v� cả những suy tư, trăn trở hơn l� g�i gọn trong kh�ng gian Kh�m lớn S�i G�n qua những g� cụ kh�m ph�, ghi nhận được.

Như h�nh ảnh về bảng thực đơn ch�p tr�n v�ch kh�m, h�nh ảnh về c�i hồ nước m� Nguyễn An Ninh v� nhiều thế hệ t� kh�m lớn từng lấy nước ở đ�y, đặc biệt l� rất nhiều b�i thơ do t� nh�n viết l�n v�ch kh�m vẫn c�n cho đến ng�y cụ Vương Hồng Sển đem m�y ảnh v� chụp lại. Những c�u thơ của những người xa lạ, c� những người biết chắc sau khi viết những d�ng thơ n�y th� họ cũng từ gi� cuộc đời, theo cụ Vương, đ� l� những �c�u kh� ph�ch�.

Chẳng hạn như b�i n�y, được cụ Vương viết r� l� ch�p b�n cạnh c�i bảng �thực đơn hằng ng�y�: �Hồn non nước vẫn c�n lưu luyến m�i/ Hận non s�ng chưa trả nợ l�m trai/ V� ngục tối g�ng c�m đang thử th�ch/ Quyết đem ch� cả đợi ng�y mai�.

Trong t� cũng c� thơ xướng họa rất t�nh cảm, như b�i thanh ni�n miền T�y hỏi phụ nữ miền ��ng: �Nhắn c�ng phụ nữ ở miền ��ng/ Chậm đợi vinh quan (t�c giả ch�p theo �n�t b�t ch� tr�n v�ch đ� lu mờ�) sẽ lấy chồng/ Dập tắt lửa t�nh lo giết giặc/ Thế m� c� chịu nổi c�ng kh�ng...�, v� phụ nữ miền ��ng trả lời: �Sương rơi tuyết đổ l�c trời đ�ng/ Lạnh lẽo đ�m khuya mấy đợi chồng/ �ộc lập trường kỳ c�n đẳng đẳng/ Nỡ n�o luống để một m�nh kh�ng�.

Trong lịch sử Việt Nam, nhiều nh� y�u nước từng bị giam giữ nơi Kh�m lớn S�i G�n như: Nguyễn An Ninh, Phan X�ch Long, Trần Văn Gi�u, Trần Ph�, L� Hồng Phong, Ng� Gia Tự, H� Huy Tập, Nguyễn Văn Cừ, Nguyễn Thị Minh Khai, V� Văn Tần, Phan Đăng Lưu, L� Tự Trọng...

Dưới con mắt của một nh� nghi�n cứu quan t�m đến vấn đề tồn cổ, t�c giả Vương Hồng Sển tuy kh�ng đủ sức ngăn cản người đời đập ph� di t�ch n�y, nhưng cũng đ� nỗ lực hết m�nh để lưu lại một ch�t tư liệu h�nh ảnh về kh�m lớn, lại cần mẫn viết, dẫn giải, ch� th�ch v�o l�c cuối đời, quả l� điều đ�ng nghĩ cho lớp hậu thế h�m nay.

(Theo tuoitre)