Tr�m quạt cổ H� Nội

[kieusvl]

Tr�m quạt cổ H� Nội


Nh� chật chội, ở đ�u cũng thấy m�y m�c sửa quạt - Ảnh: L.Q.Phổ

(TNTT>) N�i đến quạt cổ, d�n chơi trong giới ở H� Nội kh�ng mấy ai kh�ng biết �ng Trần C�ng Ph�c, người được suy t�n l� tr�m quạt cổ đất H� th�nh.
Lang thang trong phố cổ H� Nội một ng�y cuối xu�n, t�i bỗng thấy kho quạt cổ nổi danh ẩn trong một căn nh� b� t�. C� một �ng gi� c�ng một ch� b� đang mải m� m�i m�i giũa giũa những chi tiết g� đ� giữa cơ man n�o l� c�c loại quạt điện tự cổ ch� kim.

�ng l� Trần C�ng Ph�c, năm nay 70 tuổi, vốn l� thợ h�n trong ng�nh đường sắt. �ng Ph�c kể, năm 1992, một người b� con bỗng th�ng b�o kh�ch sạn Metropole đang t�n trang lại v� c� � định thanh l� một loạt quạt trần cũ. Đến mua, �ng Ph�c mới ng� người khi biết đ� l� nh�n hiệu quạt trần Marelli nổi tiếng của �. Mang về sửa chữa, m�ng m� lại v� treo trước nh�, kh�ng l�u sau, một �ng T�y đến trả gi� 200 đ�-la trong khi gi� mua chỉ c� 70.000 đồng.

�Hai trăm đ� khi đ� to lắm. Hai trăm đ� t�i mua được cả mấy chục c�i quạt người ta thanh l�. Lần lượt t�i mua được quạt cổ của Thư viện quốc gia, Nh� h�t Lớn, B�ch h�a Tổng hợp, C�u lạc bộ Đo�n kết. Kh�ng b�n cho m�nh th� cũng b�n cho bọn b�n sắt vụn th�i", �ng n�i.



�ng Ph�c b�n chiếc quạt 4 c�nh lỳ dị



Trong căn nh� rộng chỉ khoảng 20 m�t vu�ng của �ng nhiều quạt đến nỗi tất cả những chiếc quạt trần treo trong nh� đều phải th�o c�nh cất ri�ng. Nhiều nhất l� quạt Marelli, thứ đến l� quạt Emi H� Lan, Calor Ph�p, quạt tai voi của Nga, quạt National điện 110 volt của Nhật nhập v�o miền Nam trước năm 1975 cũng c�... Nh� nhiều quạt qu�, �ng Ph�c phải l�m những khung th�p chạy trong nh� để treo, xếp; v� thế kh�ng gian sống v� l�m việc của �ng c�ng th�m huyền b� v� ph� hợp một c�ch kỳ lạ với cuộc sống của phố cổ H� Nội. Chỉ �tội nhất l� c�c loại kh�ch khứa, anh th� kh�ng sao, chứ nhiều �ng T�y người to lớn m� kh�ng c� chỗ cho họ đứng xem quạt, ngồi xem m�nh l�m th� khổ lắm, m� kh�ch của t�i th� to�n c�c �ng ấy th�i�, �ng Ph�c cười giải th�ch.

�Đ�y l� chiếc Marelli kiểu n�ng ph�o, d�ng chổi than, sản xuất từ năm 1892, c� người trả t�i 10 triệu t�i kh�ng b�n, c�n c�i National n�y, d� kh�ng cổ nhưng ghi dấu một giai đoạn trong lịch sử Việt Nam, khi đ�, sau năm 1975, một số người đ� đem n� từ trong Nam ra v� b�n lại. Chỉ những người gi�u c� thời đ� mới c� cơ hội chơi những thứ n�y. Cần nhớ l� với c�ng suất chỉ khoảng 70 watt, nhưng gi� của n� th� tuyệt hảo. C�n đ�y l� chiếc Calor, cũng từ miền Nam ra, n� tr�ng như chiếc trống đồng, c�nh hướng l�n trời, gi� l�a ra mọi ph�a. Ăn cơm, để c�i m�m l�n tr�n, gi� từ trong quạt tỏa ra m�t cả nh�, �ng Ph�c n�i, rồi �ng bảo, loại quạt g�, từ nước n�o đ� đến Việt Nam, trong nh� �ng đều c� cả.



Bầu quạt nhiều qu�, phải treo hết l�n trần nh� như thế n�y



Những chiếc quạt cổ, theo �ng Ph�c, đều được l�m rất kỹ bằng những chất liệu đắt tiền như th�n đ�c bằng gang, c�nh bằng gỗ hoặc đồng, rất �t những chất liệu rẻ tiền như nhựa, cao su như b�y giờ. Ch�nh v� thế, ch�ng c� khả năng hoạt động bền bỉ h�ng trăm năm. Thậm ch� c� chuyện những chiếc quạt bị bỏ qu�n kh�ng tắt điện cả th�ng, cả năm, khi gia đ�nh đi về thấy vẫn quay v� v�. Về sau n�y, những chiếc quạt tai voi của Nga d� th�n v� đế đ�c bằng hợp kim, song c�nh bằng cao su để kh�ng g�y nguy hiểm v� kh�ng l�m lồng bảo vệ cũng trở th�nh m�n đồ được săn l�ng để người ta nhớ về thời bao cấp. �H�m qua, t�i vừa b�n một c�i gi� 400.000 đồng cho một �ng đi Li�n X� về để nhớ thời trai trẻ�, rồi �ng cười: �Đời n� thế, cũ ta, c� khi lại mới người, m�nh ch�n th� kẻ kh�c th�ch, th� chơi, đam m� n� lạ thế!�.


Đ� th� lại l� nghề của t�i rồi. Phải hiểu mọi thứ từ h�nh thức đến nguy�n l�, phục chế được c�c chi tiết khiếm khuyết v� hỏng h�c của n�, thế l� m�nh c� một c�i quạt ho�n chỉnh th�i.


Chuyện đ� gần t�n, �ng gi� 70 tuổi h�nh như đ� cao hứng lắm mới chạy v�o nh� b� ra một chiếc quạt m� ch�ng t�i cho l� kỳ dị nhất tr�n đời v� n� kh�ng chạy điện m� lại xơi� dầu hỏa để đun một nồi hơi v� tạo ra �p lực để quay c�nh quạt th�ng qua một trục khuỷu. �T�i mua c�i n�y trong lục tỉnh Nam kỳ, gi� khoảng một c�y v�ng từ hồi v�ng chưa l�n gi�. Nay c� người đến trả hơn 30 triệu nhưng t�i kh�ng b�n, kh�ng b�n v� sẽ kh�ng b�n đ�u v� kh� c� thể kiếm được c�i thứ hai lắm�.



V�ch tường cũng đầy quạt



Chiếc quạt đ�ng l� hết sức kinh dị. Tr�n ba chiếc ch�n th�p, nh� sản xuất Hetmin Fan đ� lần lượt thiết kế một bầu dầu, một buồng đốt v� nồi hơi rồi đến hệ xi-lanh, p�t-t�ng rồi tr�n c�ng mới l� bộ c�nh 4 l� bằng đồng. Tr�n quạt vẫn c�n đ�c nổi d�ng chữ Germany 1873. Hỏi �ng n� chạy được kh�ng, �ng Ph�c cười, tại sao kh�ng, v�o tay t�i m� kh�ng chạy được th� n�i l�m g�, đoạn, �ng bảo cậu b� gi�p việc đi mua về nửa l�t dầu hỏa để� đốt quạt đ�i kh�ch gi� m�t!

Tưởng l� tr� chơi, h�a ra quạt cổ cũng khiến cho �ng l�m n�n sự nghiệp v� danh tiếng của một trong những tay chơi kh�t tiếng nhất H� th�nh. Tất nhi�n kh�ng thể mua được xe hơi, dựng được nh� lầu nhưng việc mua đi b�n lại những chiếc quạt cũ tưởng như l� đ� v�o xưởng t�i chế đủ để cho �ng nu�i cả gia đ�nh, c� tiền chữa bệnh v� mua được th�m một căn g�c nhỏ để b�y quạt. �Ng�y xưa l�m ăn bu�n b�n thế n�y l� mang tiếng, l� khổ lắm, n�o l� con phe, con bu�n. Nhưng b�y giờ th� kh�c rồi, đời t�i ổn hơn rồi�.

Kh�ng chỉ mang đến cuộc sống, danh tiếng, c�ng việc �trả lại t�n cho em� cho những chiếc quạt cổ c�n l�m �ng Ph�c c� rất nhiều mối quan hệ độc đ�o. Ch�ng t�i hơi hoảng khi nghe n�i về những người đ� đến đ�y giao lưu, mua b�n, c� t�n những người nổi tiếng thuộc đủ lĩnh vực qu�n sự, kinh tế, ngoại giao trong v� ngo�i nước. V� như cảm thấy ch�ng t�i chưa đủ l�ng tin, �ng mở tủ lấy ra một cuốn sổ to bự đựng danh thiếp của những người đ� từng đến nơi n�y�

Lưu Quang Phổ