Ngỡ ng�ng với cổ ngọc Việt

[minhchaubeauty]

TT - Lần đầu ti�n tại Việt Nam, một cuộc trưng b�y cổ ngọc được tổ chức. Triển l�m mang t�n Cổ ngọc Việt Nam sẽ mở cửa v�o ng�y 2-8 tại sảnh ch�nh của Bảo t�ng Lịch sử Việt Nam ở số 1 phố Tr�ng Tiền, H� Nội.



Tượng ngựa, ngọc trắng xanh, thời Nguyễn
Bộ sưu tập cổ ngọc Việt Nam c� số lượng lớn (theo ước t�nh c� đến h�ng ngh�n m�n hiện vật), phong ph� về chủng loại, m�u sắc, c� ni�n đại từ thời tiền - sơ sử cho đến đầu thế kỷ 20. Do khu�n khổ cho ph�p của kh�ng gian trưng b�y, bộ sưu tập cổ ngọc triển l�m lần n�y chỉ giới thiệu với c�ng ch�ng tr�n 140 m�n hiện vật mang t�nh ti�u biểu...


Lọ/ống b�t, ngọc xanh ngả v�ng, thời Nguyễn


Ngo�i nh�m cổ ngọc thời tiền - sơ sử v� nh�m cổ ngọc mười thế kỷ đầu C�ng nguy�n, cổ ngọc thời L� - Nguyễn chiếm số lượng lớn nhất, chủ yếu c� nguồn gốc từ cung đ�nh Huế. Đ�y l� số bảo ngọc nằm trong kho b�u vật triều Nguyễn được Ch�nh phủ nước Việt Nam d�n chủ cộng h�a tiếp nhận sau C�ch mạng Th�ng T�m 1945.

Những chiếc ấn ngọc c�c triều vua, những thanh bảo kiếm d�t v�ng nạm ngọc, những đồ d�ng của vua ch�a bằng ngọc... tất cả c�n long lanh s�ng đẹp. Đặc biệt l� những nghi�n mực m� c�c ho�ng đế m�i mực để viết sắc chỉ, l�m thơ...

Kh�ng biết đ� c� bao nhi�u b�i thơ, b�i văn của vua ch�a Nguyễn ra đời từ những chiếc mặc nghiễn, ch�u nghiễn (nghi�n mực, nghi�n son - TG) qu� b�u n�y? Rồi những c�i ống ti�u (s�o); đồ tr�, đồ ăn... bằng ngọc; tất cả đều tinh xảo v� ho�n hảo đến ngỡ ng�ng.

Phần đặc sắc kh�c trong bộ sưu tập l� những bức tranh v� pho tượng ngọc. C�c bức tranh ngọc trắng x�m h�nh chữ nhật chạm khắc tr�n cả hai mặt với đề t�i l� phong cảnh sơn thủy hoặc c�c nh�n vật trong t�ch cổ.

So với c�c bức tranh ngọc Trung Quốc, c� thể thấy sự giống nhau về đề t�i nhưng c�ch thể hiện của nghệ nh�n thời Nguyễn rất kh�c khi thể hiện c�y t�ng, con chim hạc, l� t�ng kh�ng c� t�n tr�n...

Tương tự, bộ tượng b�t ti�n của đạo L�o c� nguồn gốc từ Trung Quốc song nghệ nh�n thời Nguyễn đ� s�ng tạo theo c�ch ri�ng.


Đỉnh c� nắp, ngọc xanh x�m sẫm, thời Nguyễn


Bộ tượng b�t ti�n được tạo bằng ngọc trắng x�m trong khi c�c pho tượng Phật lại được tạo t�c bằng ngọc xanh trắng, đỏ n�u, trắng xanh v� đen... ở nhiều tư thế kh�c nhau. C�c pho tượng Phật n�y c� chung một số n�t như chỏm t�c b�i cao, khu�n mặt tr�i xoan, nếp �o d�i mềm mại... kh�c hẳn với c�c pho tượng của nước ngo�i.

C�n bộ tượng thập nhị chi (12 con gi�p) được thể hiện bằng ngọc trắng x�m, m� tả 12 con vật biểu trưng của lịch phương Đ�ng, nhưng bộ tượng c�n lưu giữ lại thiếu M�o (m�o, con vật đứng h�ng thứ tư).

C�c tượng con gi�p đều ở tư thế ngồi, ch�n phải gập lại, ch�n tr�i chống, tay cầm một vật g� đ�. C�ch thể hiện n�y mang r� t�nh �nh�n c�ch h�a� kh� độc đ�o, �t gặp trong nghệ thuật cổ. Đ�y cũng l� bộ tượng ngọc do nghệ nh�n thời Nguyễn chế tạo v�o thế kỷ 19.


Nghi�n mực, ngọc trắng v� xanh, thời Nguyễn, đồ cung đ�nh Huế


(C�n tiếp)