Qu� tộc L� - Trịnh d�ng đồ gốm xứ Ph� Tang

[phongthoa]

01/11/2011 0:29
Mảnh đ�y của chiếc b�t đặt h�ng ri�ng cho ho�ng cung l� chứng nhận quan hệ giao thương Nhật - Việt thời vua L� ch�a Trịnh bằng gốm hoa lam. N� cũng cho thấy sự tinh tế, sang trọng của c�c chủ nh�n Ho�ng th�nh Thăng Long thời ấy.

Một xuất xứ kh�c

TS B�i Minh Tr�, Gi�m đốc Trung t�m nghi�n cứu kinh th�nh Thăng Long, cho biết: �Mảnh đ�y b�t hoa lam n�y c� lớp men mỏng v� trong lạ thường. Xương gốm cũng mảnh v� kh�c hẳn với những mảnh gốm Trung Hoa đ� t�m thấy trong Ho�ng th�nh Thăng Long. Những yếu tố n�y khiến ch�ng t�i nghĩ đến việc n� c� một xuất xứ kh�c�.

Đặc biệt hơn, mảnh đ�y b�t c� kỹ thuật tạo ch�n đế cũng kh�c biệt với những ch�n đế từng thấy tại Ho�ng th�nh Thăng Long. �Thật kh� tả cho người ngo�i nghề gốm về điều n�y. Chỉ c� thể n�i rằng chiếc b�t thuộc nh�m đồ sứ rất cao cấp do triều đ�nh đặt l�m. Nhưng mọi người c� thể nh�n v�o điều dễ thấy nhất l� những hoa văn, d�ng chữ ghi tr�n đ�, tuy n� kh�ng c�n nhiều�, TS Tr� n�i.

Giữa l�ng đ�y b�t vẽ h�nh linh th�. Dưới đ�y chỉ c�n ghi: �Nội� thị��. Do một nửa c�n lại của đ�y b�t n�y chưa t�m thấy n�n kh�ng biết được hai chữ H�n c�n lại. Mặc d� vậy, theo TS Tr�, dựa v�o lối viết chữ H�n v� từ hai từ n�y c� thể suy đo�n chắc chắn rằng, to�n bộ chữ tr�n đ� l� �Nội phủ thị trung�, �Nội phủ thị hữu� hoặc �Nội phủ thị tả�� Đ�y l� loại vật dụng dưới đ�y b�t ghi r� ch�ng của phủ n�o trong ho�ng cung - từ chuy�n m�n gọi l� ghi hiệu đề.

Điểm th� vị kh�ng k�m l� cuộc khai quật khu di t�ch Ho�ng th�nh Thăng Long cho đến giờ chưa t�m thấy hiện vật gốm sứ c� hiệu đề n�o của Trung Quốc. Mặc d�, số lượng đồ sứ Trung Quốc tại đ�y kh�ng hề nhỏ.

Một con đường giao thương d�i

Th�ng tin về gốm hiệu đề c� xuất xứ Nhật Bản n�y đ� đem lại sự bất ngờ cho giới nghi�n cứu, bởi từ l�u người ta chỉ biết đến những đồ sứ hoa lam do triều đ�nh Đại Việt đặt l�m tại l� Cảnh Đức Trấn, Trung Quốc, gọi l� đồ sứ k� kiểu. Đặc điểm quan trọng của những đồ sứ n�y l� phổ biến trang tr� c�c đồ �n hoa văn rồng, phượng, hoa l� v� động vật, đặc biệt dưới đ�y được ghi r� nơi sử dụng� Thậm ch�, triều đ�nh c� quy định rất chặt chẽ về việc sử dụng v� b�y đặt c�c loại gốm qu� tại c�c cung điện trong ho�ng cung.

TS Tr� cho biết: �Những khảo cứu c�ng phu của Ho�ng Anh Tuấn về giao thương của nước ta cho thấy từ năm 1666 đến 1681, Thế tử Trịnh Căn v� ch�a Trịnh Tạc đ� đặt mẫu l�m đồ sứ Nhật Bản với số lượng đ�ng kể. Phần nhiều trong số n�y l� c�c loại b�nh để trang tr� nội thất v� những đồ gốm d�ng cho sinh hoạt hằng ng�y trong Vương phủ�.



Gốm được ph�t hiện ở Ho�ng th�nh Thăng Long - Ảnh: T.L
�ng Tr� n�i th�m, gốm Nhật Hizen từ l�u đ� trở n�n quen thuộc với giới nghi�n cứu th�ng qua c�c b�i viết về những ph�t hiện đồ sứ Nhật Bản tại c�c di t�ch thương cảng, di chỉ cư tr� v� mộ t�ng ở khu vực miền Bắc, miền Trung v� miền Nam. Tuy nhi�n, đ� kh�ng phải l� đồ sứ đặt l�m theo y�u cầu. C�n th�ng tin về những đồ sứ Nhật Bản do vua ch�a Đại Việt đặt l�m như ch�nh chiếc b�t c� đ�y vỡ n�y lại rất �t người biết đến.

Ch�nh v� vậy, theo TS Tr�, ph�t hiện về gốm Nhật c� hiệu đề n�y được đ�nh gi� rất quan trọng. Một phần bởi n� x�c nhận những ghi ch�p về c�c sự kiện đặt l�m đồ sứ cao cấp tại Nhật Bản v�o những năm 1666-1681. Th�m v�o đ�, đ�y ch�nh l� bằng chứng hiếm hoi cho biết thời điểm đặt l�m đồ sứ nước ngo�i của triều đ�nh Thăng Long. Bằng chứng n�y cho thấy r� rằng, sau năm 1644, do biến động ch�nh trị tại Trung Quốc, nh� Minh sụp đổ v� nội chiến k�o d�i tại miền nam Trung Quốc l�m cho việc sản xuất đồ sứ tại c�c l� Cảnh Đức Trấn bị đ�nh trệ, n�n triều đ�nh Thăng Long đ� đặt h�ng đồ sứ của c�c l� gốm v�ng Hizen Nhật Bản th�ng qua thương l�i H� Lan.

�Mảnh gốm Nhật Bản c� chất lượng tuyệt hảo, ghi hiệu đề n�i đến trong b�i viết n�y được xem l� h�nh ảnh đồ sứ k� kiểu đầu ti�n hiện biết tại Thăng Long, phản �nh nhu cầu rất cao của đời sống ho�ng cung Thăng Long l�c bấy giờ�, �ng Tr� kết luận.

(Theo thanhnien)